Museum Waelstee op Texel krijgt een eigentijdse make-over

Museum Waelstee in De Waal ondergaat een grootschalige herinrichting, mede mogelijk gemaakt door een LEADER-subsidie. Dit museum, dat al vijftig jaar objecten en verhalen verzamelt over Texel, transformeert tot een eigentijds erfgoedmuseum waar de geschiedenis van het eiland centraal staat.

Het museum ontwikkelt zich tot een plek waar bezoekers Texel écht kunnen beleven. De nieuwe opzet vertelt het verhaal van de eerste bewoners tot aan de moderne tijd, met speciale aandacht voor de gewoontes, eigenaardigheden en tradities die de Texelaar kenmerken. “We willen bezoekers het verhaal van Texel laten ervaren en tegelijkertijd de collectie op een nieuwe, toegankelijke manier presenteren,” vertelt Nina Schilling, betrokken bij het project. De herinrichting draait niet alleen om nieuwe tentoonstellingen, maar ook om een sterkere verbinding met de Texelse gemeenschap.

Van agrarisch museum naar beleving van het Texels erfgoed
Waar de focus oorspronkelijk lag op de agrarische geschiedenis van Texel, vertelt de nieuwe opzet straks het bredere verhaal van het erfgoed van het eiland. Vanaf de eerste bewoners, toen Texel nog verbonden was met het vasteland, tot aan de moderne tijd met thema’s als toerisme en natuurbeheer. “Bezoekers stappen straks letterlijk de geschiedenis van Texel binnen,” zegt Nina. “We starten met een virtuele beleving waarin de bewoningsgeschiedenis centraal staat. In 14 kleine belevingsruimtes ontdekt de bezoeker, in eigen tempo en volgorde, wat de eilandbewoner als typisch Texels beschouwt, en wat de eigenaardigheden zijn die de Texelaar kenmerken. Van het dialect, de rol van de Texelse Courant en tradities zoals de Meierblis-vuren en het Ouwe Sunderklaasfeest.”

In “Leven onder een stolp” ervaren bezoekers hoe een Texels boerengezin zich voorbereidt op de lammerij. Geluiden, beelden en verhalen brengen de bedrijvigheid van vroeger tot leven. Daarnaast krijgt de uitgebreide schilderijen- en tekeningenverzameling van het museum een prominente plek op zolder. Hier worden ook podcasts en audiotours ingezet om de werken extra context te geven.

Een open depot en erfgoedlab voor en door Texelaars
Een belangrijk onderdeel van de vernieuwde opzet is het open depot. Het museum heeft een enorme collectie, waarvan slechts een deel tentoon wordt gesteld in de vaste collectie. In het nieuwe depot kunnen bezoekers stukken bekijken en achtergrondinformatie opvragen via een digitale database.

Ook wil het museum zich actiever verbinden met de Texelaars. Een jaarlijks terugkerend erfgoedlab moet ruimte bieden aan lokale initiatieven en onderzoek naar Texels erfgoed. “Het eerste erfgoedlab wordt een project met een groep Texelse jongeren,” vertelt Nina. “Zij zijn ooit gestart met een analoge fotoclub op de middelbare school en we hebben ze gevraagd om met behulp van fotografie vast te leggen wat erfgoed voor hen betekent. Dit wordt dan straks de eerste tentoonstelling van het erfgoedlab die de basis legt voor toekomstige initiatieven. Denk bijvoorbeeld aan een onderwerp als de Texelse schapenboeten en de manier waarop jonge boeren het landschap en erfgoed beheren.” Het museum wil zo een actieve rol spelen in het verzamelen, behouden en delen van kennis over Texel.

Spannende tijden: afhankelijk van subsidie
De herinrichting van Museum Waelstee is een grootschalig project met een totale begroting van €840.000. LEADER Noord-Holland Noord draagt €250.000 bij, en daarnaast is er financiering vanuit het Texels Toeristisch Investeringsfonds en diverse lokale fondsen.

Het museum wacht nog op een cruciale subsidie van het Waddenfonds. “Als het Waddenfonds toekent, dan kunnen we echt aan de slag,” zegt Nina. “Het plan is dan om in april 2026 het vernieuwde museum te openen. Maar zonder die bijdrage moeten we terug naar de tekentafel en kijken hoe we het in afgeslankte vorm kunnen realiseren.”  

Een museum voor de toekomst
De plannen sluiten perfect aan bij de doelen van LEADER: het versterken van de lokale gemeenschap en het bevorderen van duurzaam toerisme. “We willen dat bezoekers straks niet alleen een museum bezoeken, maar het eiland en zijn geschiedenis écht leren kennen. En dat Texelaars zelf blijven bijdragen aan het erfgoed van hun eiland,” besluit Nina.

De komende weken worden spannend, maar de ambitie is duidelijk: Museum Waelstee klaarmaken voor de toekomst, mét behoud van de verhalen die het zo bijzonder maken.