Van grasland naar voedselbos
Ruim twee jaar geleden verhuisden Nico Druif en Lieneke Arts vanuit Utrecht naar de boerderij in Hauwert (gemeente Medemblik) waar Nico opgroeide. Daar maakten ze plannen voor een nieuwe, ecologisch duurzame en economisch stabiele invulling van het bijbehorende agrarisch perceel met opstallen. En die worden nu realiteit: duurzaam, sociaal en economisch gedragen — mede mogelijk gemaakt door de LEADER-subsidie.
Een nieuwe invulling voor vertrouwde grond
Nico is geboren en getogen op deze prachtige plek in Hauwert. In plaats van de melkveehouderij over te nemen van zijn ouders, koos hij 25 jaar geleden voor de kunstacademie in Utrecht. Sinds 2007 is Nico werkzaam als freelance UX & interaction designer, gericht op het versterken van positieve maatschappelijke verandering. Lieneke studeerde Culturele en Maatschappelijke Vorming en studeerde af op sociaal ondernemerschap. Als life- en loopbaancoach leert zij mensen om bewuste keuzes te maken en daarmee leiding te nemen over hun leven. Toen ze de boerderij met opstallen en stuk grond overkochten van Nico zijn ouders, zagen ze meteen kansen: “We wilden deze plek vergroenen, verduurzamen én delen met anderen,” zegt Lieneke.
Een voedselbos in opbouw
Het idee voor een voedselbos, een landbouwsysteem geïnspireerd op een natuurlijk ecosysteem, met eetbare planten, bomen en struiken, ontstond al snel nadat zij vanuit Utrecht verhuisd waren naar Hauwert. Een voedselbos draagt bij aan biodiversiteit, klimaatadaptatie en gezonde voeding, maar heeft een lange aanlooptijd: pas na vijf tot tien jaar ontstaat er een stabiele opbrengst. Ze schakelden voedselbosexpert Bor Borren in om een ontwerp te maken en startten met het concretiseren van hun plan.
LEADER als katalysator
Een krantenartikel bracht hen op het spoor van LEADER. Begin 2024 bezochten ze een informatiebijeenkomst. “De sfeer was meteen open en betrokken,” vertelt Nico. “We werden gestimuleerd om niet alleen ecologisch te denken, maar ook economisch. Wat is het verdienmodel?” LEADER is een Europees subsidieprogramma voor plattelandsontwikkeling. In Westfriesland bepaalt de Lokale Actiegroep (LAG), bestaande uit zo’n vijftien betrokken inwoners, ondernemers, organisaties en gemeenten, welke initiatieven subsidie ontvangen. Ze worden ondersteund door adviseurs zoals Anke de Vries.
Van visie naar plan
Om hun droom te realiseren, werkten Lieneke en Nico een ambitieus plan uit. Hiermee willen zij inspelen op de gevolgen van klimaatverandering en bijdragen aan de toename van biodiversiteit, het verbeteren van de bodem- en waterkwaliteit en aan de opslag en berging van zoet water. Daarnaast willen ze een plek creëren die ruimte biedt voor ontmoeting, samenwerking en kleinschalige activiteiten. Hun plan rust op drie pijlers:
- Voedselbos met moestuin en bloemenpluktuin
Het grasland wordt omgevormd tot een voedselbos met natuurlijke vijver en extra sloten met natuurvriendelijke oevers. Hier kunnen bezoekers in de toekomst hun eigen fruit en noten komen oogsten. De huidige moestuin wordt uitgebreid en ook wordt er een bloemenpluktuin aangelegd waar op een zo duurzaam mogelijke wijze groenten, kruiden en snijbloemen worden verbouwd voor de verkoop. - Ontmoetingsplek
De bestaande kapschuur wordt getransformeerd tot ontmoetingsplek met sanitaire ruimte en keuken, die ruimte biedt voor kleinschalige educatieve, maatschappelijke en culturele activiteiten. - Recreatie
In het voedselbos worden 3 kampeerplekken gecreëerd en er komen 2 originele accommodaties om in te overnachten. Gasten kunnen zo midden in een natuurlijke omgeving ontspannen en genieten van gezonde voeding.
Daarnaast wordt het terrein verduurzaamd door regenwater op te vangen in de voormalige mestkelder, door de plaatsing van zonnepanelen op de kapschuur en door het betonpad deels te verwijderen en deels te vervangen door halfverharding. Door al vroeg te starten met de bloemenpluktuin, moestuin en minicamping, maken Lieneke en Nico het terrein zichtbaar en beleefbaar — en leggen ze, met behulp van de LEADER-subsidie, het economische fundament voor de verdere ontwikkeling van de plek.
Samen leren en bouwen
Wat het project uniek maakt, is de samenwerking met verschillende maatschappelijke organisaties en scholen. Zo oefenen leerlingen van VONK (onderwijsinstelling voor voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs) bijvoorbeeld hun vaardigheden op het terrein en leren over natuurinclusieve landbouw. Ook bieden ze hun plek aan voor Meer Bomen Nu: een campagne van Urganda waarbij jonge boompjes die elders ongewenst zijn tijdens oogstdagen worden geoogst en daarna tijdelijk opgeslagen in de bomenhub bij Nico en Lieneke. In het voorjaar worden deze zaailingen gratis uitgedeeld, zodat ze op een nieuwe plek een tweede kans krijgen om groot te groeien. Een deel van de oogst wordt aangeplant in het voedselbos.
Omdat er veel werk te verzetten is, organiseren Lieneke en Nico één keer per maand een meewerkdag waarop vrijwilligers kennis kunnen maken met de plek en ze samen kunnen bouwen aan een bloeiplaats die bijdraagt aan een gezonde, leefbare en toekomstbestendige wereld. “Het is waardevol om met veel verschillende mensen samen te werken en kennis en ervaring uit te wisselen,” zegt Lieneke. “Zo bouwen we een netwerk van mensen die betrokken zijn bij de plek.”
Meer dan alleen subsidie
De LEADER-subsidie is meer dan financiële steun. Na hun pitch in april 2024 kregen ze waardevolle feedback van de LAG. “We werden echt uitgedaagd om alles goed door te denken,” zegt Nico. “Maar we voelden ons ook gesteund. De begeleiding van Anke en de LAG was motiverend en deskundig.” Het dwingt initiatiefnemers om scherp te zijn: Wat levert het project op? Niet alleen financieel, maar ook maatschappelijk? Hoe veranker je het in de regio?
Wortels in de gemeenschap
Inmiddels is de kapschuur leeggehaald met de hulp van vrijwilligers en wordt het grasland door de studenten van Vonk voorbereid op de graafwerkzaamheden. Zo transformeert het erf langzaam in een plek waar natuur, educatie, economie en gemeenschap samenkomen. “We willen onze plek nieuw leven inblazen, zodat het een plek is die groeit, bloeit en betekenis heeft, ook voor toekomstige generaties,” zegt Nico.
Tips voor andere initiatiefnemers
Voor wie zelf overweegt een LEADER-aanvraag te doen, delen Nico en Lieneke vijf belangrijke tips:
- Neem de tijd
Een goed plan maken met uitgebreide onderbouwing kost tijd. Ook het overleggen en afstemmen met andere partijen en het opvragen van alle offertes duurt best lang. - Vraag ondersteuning
Maak gebruik van de feedback van de LAG en de RVO. Zij denken graag mee. - Wees concreet
Denk niet alleen in idealen, maar werk je plan ook zakelijk uit: met exploitatiebegroting en stappenplan. - Denk na over de maatschappelijke meerwaarde
Wat draagt jouw project bij aan de regio, aan gezondheid, aan sociale cohesie? - Werk samen
Zoek verbinding met anderen. Samen kom je verder.
Bent u zelf bezig met een initiatief dat het platteland van Westfriesland mooier, gezonder of leefbaarder maakt? Zoek dan contact met LEADER Westfriesland. Maak gebruik van de kennis, begeleiding én subsidiemogelijkheden. Want ook uw idee kan wortel schieten — en uitgroeien tot iets groots.
